Wanneer ik klanten bezoek met onze stoffencollecties, draag ik graag een rok en panties. Met panties aan voel ik me meer vrouw. Toch vind ik panties niet echt geweldig dragen, ze zijn zweterig en gaan o zo snel kapot. Heel jammer en zeker niet duurzaam.

Wat is dat nu eigenlijk, zo’n nylon panty, waar is die van gemaakt en zijn er eco-panties?

Eerst maar eens de vraag wat nylon eigenlijk is. Kort samengevat is het een vezel die wordt aangeduid als een ‘polymeer’, een synthetische stof die ontstaat door de samenkoppeling van verschillende ‘monomeren’, molecules die de eigenschap hebben dat ze zich laten koppelen aan andere. De belangrijkste grondstof voor nylon is het monomeer caprolactam, dat wordt geproduceerd uit fossiele grondstoffen.
Uiteraard zijn de eigenschappen van het polymeer dat ontstaat door zo’n koppeling, afhankelijk van de molecules die gekoppeld worden. Nylon behoort tot de groep van de polyamides.
Het polymeer wordt uiteindelijk geproduceerd in de vorm van korrels of chips die bij een temperatuur van 250 graden worden gesmolten om er garen van te maken. Door het smelten ontstaan een vloeibare massa die door een plaat met talloze kleine gaatjes wordt geperst zodat er lange draden  (filamenten) ontstaan die na afkoeling (door een luchtstroom) verharden. Het door de matrijs persen van deze vloeibare massa is de feitelijke garenproductie en wordt daarom ‘spinnen’ genoemd.

Parachutestof

Nylon werd in de jaren 30 ontwikkeld door de firma Dupont, niet om er beenmode maar om er parachutestof van te maken. Parachutes werden tot die tijd gemaakt van zijde, een materiaal dat in die tijd steeds zeldzamer en duurder werd.
Andere toepassingen volgden met de verdere ontwikkeling van de techniek maar het duurde nog tot in de jaren 50 voordat er dunnere nylonvezels werden geproduceerd waarvan gladde en steeds dunnere kousen werden gemaakt.
De nylons waren een instant succes en vlogen de winkels uit. Aanvankelijk werden de kousen nog opgehouden door jarretelles, vanaf de jaren 60 werden die steeds vaker vervangen door de panty, een woord dat trouwens is afgeleid van ‘pantalon’.

Ondanks de enorme populariteit van nylon panty’s was het draagcomfort lala. In een bekend handboek voor textielonderwijs worden de voordelen van polyamidevezels als nylon samengevat: gemakkelijk te wassen, gemakkelijk te ontvlekken en snel drogend. Maar dan gaat het verder: “Een nadeel is, dat het minder geschikt is als eerste huidbedekking, omdat het vocht dat door het lichaam wordt afgescheiden, weinig door de nylon wordt geabsorbeerd.”

Toch is een kous of panty precies die “eerste huidbedekking” waarover hier wordt gesproken. Tsja, ijdelheid is van alle tijden, en het oog wil nou eenmaal ook wat.

Over het draagcomfort kunnen de meningen wellicht nog uiteenlopen, maar een panty die is gemaakt van nieuwgemaakte nylon is in elk geval niet eco. De belangrijkste grondstof (caprolactam) is een aardoliederivaat, bovendien wordt bij de productie van elke kilo van dit materiaal ook nog een veelvoud (4 à 5 kilo) zout geproduceerd. Niet erg schoon.
Uiteindelijk vergaat nylon trouwens wel, maar niet erg snel: het proces duurt 30-40 jaar. En ondertussen wordt er steeds meer van geproduceerd.

Recyclen

Hoe zit het nou met gerecyclede nylon? In het normale spraakgebruik hebben we het bij recyclen over hergebruik van gebruiksproducten (post-consumptie afval). Oude kranten worden ingezameld en er wordt nieuw papier van gemaakt. Plastic flessen worden na gebruik omgesmolten en er worden nieuwe van gemaakt. Statiegeldflessen worden eveneens opnieuw gebruikt.

De ‘gerecyclede nylon’ die wordt gebruikt voor het maken van panty’s wordt op een heel andere manier verkregen. Er is geen sprake van dat afgedankte kledingstukken worden omgewerkt tot nieuwe kleding. Hoewel er wel verschillende initiatieven in die richting zijn genomen, bestaan er nog geen groot opgezette en efficiënt werkende inzamelsystemen voor nylon kousen of panty’s. En zelfs als zouden die wel bestaan, dan is het moeilijk om van oude panty’s nieuwe te maken, omdat er ook elastische vezels in worden verwerkt. Voordat er sprake kan zijn van recycling, zouden die elastische vezels eerst van de nylon gescheiden moeten worden.

Als er wordt gesproken over panty’s van gerecyclede nylon, gaat het daarom meestal over “pre-consumptie afval”: afval dat ontstaat voordat het door een consument is gebruikt. Met andere woorden: schoon productie-afval. Die afval, normaal in elk productiebedrijf, wordt dan verzameld, gereinigd en opnieuw omgesmolten. Het komt dus niet direct op de alsmaar groeiende en traag afbrekende berg nylon. Daarnaast worden bij dit recyclingproces aanzienlijk (ongeveer 25%) minder grondstoffen en energie gebruikt dan bij de productie van nieuwe nylon. Heel mooi, maar is dit ‘eco’ of gewoon efficiency en besparing?

Duurzaam?

Is een nylonkous uit gerecyclede nylon nu een duurzaam product? Om te bepalen hoe duurzaam een vezel is, zou een zogenoemde Life Cycle Analysis (LCA) gemaakt moeten worden. Daarbij wordt gekeken naar allerlei factoren, zoals energieverbruik, CO2-uitstoot, waterverbruik, en het gebruik van land (dat immers ook voor voedselverbouw zou kunnen dienen). Het probleem bij het maken van een LCA is altijd: welk belang is toegekend aan elk van die afzonderlijke factoren. Hoe kan je waterverbruik bijvoorbeeld vergelijken met landverbruik?

Dat was ook de kern van de kritiek die enkele jaren geleden ontstond na zo’n onderzoek naar de duurzaamheid van textielvezels. Deze benchmark werd destijds gemaakt in opdracht van Made-By, een organisatie die streeft naar meer duurzaamheid en betere sociale werkomstandigheden binnen de fashion industrie. Opvallend was dat de mechanisch gerecyclede kunstvezels daarin bijzonder goed uit de bus kwamen, gerecyclede nylon scoorde bijvoorbeeld net zo goed als biologisch geteelde hennep of vlas, maar beter dan ‘conventionele’ hennep, al is daarvan bekend dat die bijna altijd zonder bestrijdingsmiddelen en met een gering waterverbuik wordt geteeld.

De uitslag leidde dan ook tot scepsis. Zo werd in deze LCA pas gekeken naar de milieukosten vanaf het moment dat de nylon wordt hergebruikt. Alle stappen die eerder werden genomen om te komen tot een kunstvezel, worden in het geheel niet meegewogen.

Is gerecyclede nylon nou ‘eco’? Natuurlijk is het een stapje in de goede richting, dat materiaal wordt hergebruikt. Van de andere kant kan je misschien ook zeggen dat de productie van gerecyclede nylon nog meer energie kost dan die van gewone nylon, als je ook de eerste productie meetelt. Dus of het nou ‘eco’ is? Misschien, maar naar mijn gevoel alleen als je een heel brede definitie van dat begrip hanteert.